Met een officiële eedaflegging op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, zijn de eerste 85 schoonmakers in dienst van de Rijksschoonmaakorganisatie gekomen. Service Management sprak donderdagmiddag met Minister Lodewijk Asscher. “De toon vanuit de schoonmaakbranche is veranderd.”

Er treden uiteindelijk 2.000 schoonmakers in dienst van Rijksoverheid. In 2017 zijn er verkiezingen. In hoeverre kan de inbesteding nog gestopt worden omdat bijvoorbeeld andere partijen aan het roer komen?
“Dat lijkt mij vreemd. De schoonmakers hebben een sterke arbeidsrechtelijke positie en je mag in dit land mensen niet zomaar ontslaan. En al zeker niet om politiek je gram te halen.”

De commissie van Aanbestedingsexperts gaf deze week groen licht voor de inbesteding. Goed nieuws?
“Daar ben ik blij mee. De uitspraak had een kink in de kabel kunnen worden. Ik vond het een onzinnige klacht van OSB, maar als er een dergelijke commissie is, moet je wel rekening houden met diens uitspraak. Het was weliswaar een advies, maar je weet niet wat voor een doorwerking dat had kunnen krijgen in een rechtszaak of iets dergelijks. Het zag eruit als een stok die in de spaken van de wielen van een rijdende fiets werd gestoken. De uitspraak van de commissie ontneemt de grond aan het verwijt van oneerlijke concurrentie. Daar is geen sprake van en ik wil het argument niet meer horen. Zand erover.”

Groepsfoto met stralende schoonmakers die zojuist officieel ambtenaar zijn geworden pic.twitter.com/KZznJNk9Ny

— Lodewijk Asscher (@LodewijkA) 28 januari 2016

Hoe gaat het met de overgang van personeel van de schoonmaakbedrijven naar de RSO?
“Er dreigde een impasse, maar de schoonmaakbedrijven die eerst heel erg boos waren, werken nu goed mee aan de overgang. De impasse was vervelend, want dat maakte de situatie voor schoonmakers ook heel onzeker. Maar uiteindelijk vonden de betrokken schoonmaakbedrijven ook dat schoonmakers niet de dupe moesten worden van het verschil van inzicht.”

Heeft u de uitzending van Rambam over schoonmaak in hotels gezien?
“Ja, stukloon per kamer voor de schoonmaak. De uitzending laat zien dat er nog steeds veel te doen is. Dat geldt niet alleen voor de schoonmaaksector, maar voor meer sectoren.”

Zijn de praktijken die in de uitzending te zien zijn symptomatisch?
“Het is niet de eerste keer dat we dit zien. Vorig jaar heeft de inspectie al bij een hotelketen stevig moeten optreden omdat kamermeisjes te weinig tijd voor hun werk kregen. Het is meer dan een incident. Het deugt niet. Stukloon is niet meer van deze tijd. Ik vind het overigens niet symptomatisch voor de schoonmaakbranche. Deze aanpak zie je niet terug bij de kantoorschoonmaak van normale bedrijven. In dit soort gevallen staat er een zodanige druk op de prijs dat er zaken gebeuren die ontoelaatbaar zijn. Lage prijsketens zoals de hotelbranche en de fastfoodsector, staan daarom nu flink op de radar van de Inspectie.”

Wat voegt inbesteden van schoonmakers bij het Rijk toe?
“Ik sta voor een fatsoenlijke arbeidsmarkt. Ik scheer overigens schoonmaakbedrijven niet over één kam. Wie het goed doet, hoeft zich niet aangesproken te voelen. Maar ik vind het wel vreemd dat slimme beleidsambtenaren wel een vast contract hebben, terwijl schoonmakers, die werk doen dat echt moet gebeuren, vaak onzeker zijn en in tijdelijke contracten blijven zitten. Wij vinden het belangrijk voor de mensen zelf en de maatschappij om die trend te doorbreken. Altijd maar op meer afstand… Altijd maar meer outsourcen… Ik heb mensen gezien die in tranen waren vanwege hun vaste aanstelling bij het Rijk. Dat betekent heel veel.”

Die vastigheid had u ook kunnen bereiken door het geld voor de RSO te gebruiken om de arbeidsomstandigheden via de al aanwezige schoonmaakbedrijven goed te regelen…
“Ja, had gekund. Maar wij vonden het belangrijk om mensen zich ook echt collega te laten voelen.”

Wilt u een voorbeeld zijn voor lagere overheden?
“Zij moeten hun eigen afweging maken. Niet in alle gevallen hebben zij een schaal en omvang om een serieuze organisatie op te bouwen. Het is goed als het leidt tot discussie en debat over de diepere betekenis. Hoe vinden we dat we met mensen moet omspringen? Weten we zeker dat op afstand plaatsen altijd beter is? Die vragen moeten worden gesteld.”

In hoeverre schept u een precedent voor lagere overheden om ook in te besteden?
“Sommige lagere overheden besteden ook in, sommige niet. Dat is aan hen. Maar ik vind het wel belangrijk dat ze rekenschap geven, ook als ze inkopen of aanbesteden, voor de verantwoordelijkheid van de mensen die daadwerkelijk het werk doen. Dat je, als je niet inbesteedt, goede voorwaarden over scholing, zekerheid en bescherming opneemt in de aanbestedingsvoorwaarden.”

De Participatiewet levert verdringing op doordat schoonmakers van schoonmaakbedrijven plaats moeten maken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt van sociale werkbedrijven van gemeenten. Hoe kijkt u daar tegenaan?
“Ik ben tegen verdringing, maar duidelijk is wel dat er ook plaats moet komen voor 125.000 mensen die er in ons land nu niet tussen komen. Voldoen werkgevers daar niet aan, dan komt er een quotum.”

Mogen wat u betreft schoonmakers in dienst van schoonmaakbedrijven, maar werkzaam bij een opdrachtgever, mee worden geteld voor het quotum van de opdrachtgever?
“Daar ga ik niet over. Dat moet u aan staatssecretaris Klijnsma vragen.”

OSB wil op social return met u meedenken en niet meer ageren tegen Den Haag. Een goede zaak?
“De toon is met Piet Adema als voorzitter merkbaar anders geworden. Het is totaal anders. Daar heb ik waardering voor. Eerder kwamen er vroegkapitalistische teksten uit OSB. Dat het allemaal schande was. Dat het concurrentievervalsing zou zijn. Van een afstand zou je denken dat er iets misdadigs gaande was. Als je toegeeft aan dergelijke lagere sentimenten, dan wordt Nederland al met al geen prettiger land. Ik merk bij deze voorzitter dat hij zegt dat we het over sommige onderwerpen niet eens zijn, maar over heel veel onderwerpen wel. Denk aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid om mensen aan het werk te krijgen, integratie, maar ook het belang van het verder emanciperen van de schoonmaakbranche. Ik heb hem ook beloofd onderscheid te maken tussen bedrijven die het al goed doen en bedrijven die het juist voor anderen lastig maken.”

Wat is het belang van de eedaflegging?
“Vandaag is mooi. Veranderingen beleven schoonmakers individueel. Mensen krijgen een contract thuis. Dat tekenen ze. De handschoen en materialen veranderen. Dit is één van de weinige momenten dat we een nieuwe fase kunnen inluiden. Belangrijk om te vieren. Je weet ook dat het niet vanzelf is gegaan. Niet iedereen stond applaudisserend aan de kant van de weg bij dit traject. Daar bedoel ik niet alleen OSB mee, maar ook anderen. En dus is het een mooi moment om te markeren dat er meer dan tachtig schoonmakers begonnen zijn en dat het er meer dan 2.000 gaan worden. Zij verdienen een mooi welkom.”

Het wel en wee van de schoonmakers is uw punt. U kunt niet alle schoonmakers in Nederland in dienst nemen. Hoe wilt u de arbeidsvoorwaarden voor de rest verbeteren?
“Ik ga me niet in cao-afspraken tussen werkgevers en werknemers mengen, maar het zou mooi zijn als er bij schoonmakers in dienst van schoonmaakbedrijven het gevoel ontstaat dat zij het beter hebben dan in de inbestedingssituatie. Dan hebben we in de markt iets fantastisch bereikt. Sterker nog: er zijn al veranderingen zichtbaar. De cao is echt anders dan een aantal jaren geleden. Je ziet dat men rond werktijden al verder is dan vroeger. Het zou een mooi effect zijn als de schoonmaakbranche aangeeft dat zij de beste werkgever wil worden en dat schoonmakers bedanken voor de eer om ambtenaar te zijn.”

Hoe kijkt u tegen de code verantwoordelijk marktgedrag aan?
“Het is heel goed als sectoren zichzelf vastleggen op verbetering en zelf onderscheid tussen het kaf en koren willen maken. Dat juich ik toe.”

Als u een schoonmaakbedrijf zou moeten adviseren over arbeidsomstandigheden, wat zou uw advies zijn?
“Dat vind ik een moeilijke, maar wat ik hoor van onze schoonmakers is dat ze teveel onzekerheid hadden over of ze het werk konden blijven doen.”

Dat werkt artikel 38 van de schoonmaak-cao in de hand. Het personeel moet over naar een nieuw schoonmaakbedrijf, als na bijvoorbeeld drie jaar een contract is afgelopen.
“Dat weet ik, maar dat is wel een issue voor mensen. Op zich is de afspraak van artikel 38 goed. Maar daarnaast zie je veel oproepkrachten en tijdelijke contracten. Daarmee wordt de situatie voor schoonmakers sowieso extra onzeker. Of artikel 38 een verouderd systeem is? Nee, zolang er zoveel wordt aanbesteed, hebben we belang bij zo’n afspraak. Anders krijg je de rare frictie dat veel mensen van het ene bedrijf in een uitkeringssituatie komen, terwijl een ander bedrijf moet werven. Dat moeten we ook niet willen.”

Na een strijd van 5 jaar een nieuw succes. En nu doorpakken! #schoonmakers https://t.co/4NMrqymnPN

— Ron Meyer (@MeyerRon) 28 januari 2016