“De realisatie van de nieuwe aanbestedingswet is nog geen gelopen race.” Dat was één van de conclusies van Jan Telgen – hoogleraar inkoopmanagement aan de universiteit van Twente – tijdens het Facto Middagcongres Succes met aanbesteden!
“In ons parlement is nog nooit zoveel over inkoop gesproken. Een goede zaak.” De opening van Jan Telgen is veelbelovend. De hoogleraar inkoopmanagement kan als geen ander oordelen over de nieuwe aanbestedingswet die op z’n vroegst op 1 april in werking treedt. Maar zijn vervolg is kritisch: “Aanbesteden krijgt eindelijk de aandacht die het verdient. Vraag is nu of het de goede aandacht is.”
Telgen verhaalt tijdens het Facto Middagcongres Succes met Aanbesteden! objectief over de plannen van de regering. De professor heeft vraagtekens bij de haalbaarheid van de startdatum. “De Raad van State moet de wet nog doornemen. En wat mij betreft is dat nog geen gelopen race.”
Bijstellingen
Genoeg passages die nog in problemen kunnen resulteren, meent Telgen. Hij wijst op de passage in de nieuwe aanbestedingswet die met name kleine organisaties adviseert gezamenlijk in te kopen. Een mooi idee, stelt hij. Maar tegelijkertijd is die passage in strijd met een amendement in de wet: “Dat amendement stelt dat u geen opdrachten mag clusteren. Dat is één van de zaken die ongetwijfeld aan orde komt in het commentaar van de Raad van State. En dat kan her en der tot bijstellingen leiden.”
De totstandkoming van dat amendement frustreert Telgen: “Ik heb gemiddeld één dag in de week in Den Haag gezeten om – als lid van een adviescommissie – te lobbyen dat de voorbereiding van deze wet goed zou verlopen. Vervolgens roept er één iemand in de Tweede Kamer heel hard ‘clusterverbod’, steekt een meerderheid zijn hand op en dan is dat amendement een feit. Terwijl het in mijn ogen een relatief dom en onwenselijk nieuw element in de wetgeving is.”
Onpraktisch
Het is niet de enige passage waar Telgen over valt. Zo zijn onder meer het BAO en het BASS – de twee huidige pakketten aanbestedingsregels – in de nieuwe aanbestedingswet door elkaar heen opgenomen. Het gevolg is een keur aan onpraktische uitzonderingen die het aanbestedingsproces tot een onoverzichtelijk geheel maken.
Overigens kent de nieuwe aanbestedingswet ook genoeg positieve kanten, benadrukt Telgen. Denk aan de nieuwe doelstelling van de wet: “Die luidt: wij kopen in en wij besteden aan om zo veel mogelijk maatschappelijke waarde te creëren. Dat is een grote verbetering met de oude doelstelling, die alleen voorschreef de ellende van het aanbesteden zo veel mogelijk te beperken. Interpretatieverschillen in het aanbestedingsproces zullen nu veel minder juridisch georiënteerd zijn. Men zal meer kijken naar de geest van de wet, in plaats van naar de letter van de wet. Doelstelling is immers het creëren van zo veel mogelijk maatschappelijke waarde.”
Collega van Aanbestedingsexperts
Daarnaast wrijft Telgen zich in zijn handen met de oprichting van een onafhankelijk orgaan: het College van Aanbestedingsexperts. Partijen die het nu niet eens zijn met een besluit in het aanbestedingsproces kunnen alleen naar de rechter stappen. Het gevolg is een juridisch steekspel, waarin de eerder aangehaalde ‘letter van de wet’ centraal staat. Telgen legt uit: “Stel: de gemeente wil een school bouwen. Aannemers kunnen zich inschrijven mits ze minimaal drie keer een school hebben gebouwd. Een aannemer die ‘slechts’ twee keer een school heeft gebouwd meldt zich toch aan. Hij heeft daarnaast ook een bibliotheek en een zwembad gerealiseerd, dus hij is van mening dat hij die nieuwe school kan bouwen. Zegt de gemeente ‘nee’ en stapt de aannemer vervolgens naar de rechter, dan wordt er heel juridisch naar het voorval gekeken. Maar in de nieuwe situatie kan de aannemer ook naar het College van Aanbestedingsexperts stappen. Zij geven dan binnen een week hun mening. Die beslissing is niet rechtsgeldig, maar het is wél een opinie van experts, van mensen met gezag. En zij zullen veel meer in de geest van de wetgeving denken.”
Maar ach, voordelen of nadelen, misschien moeten we aan deze nieuwe aanbestedingswet niet te veel waarde hechten, besluit Telgen. Want binnen nu en anderhalf jaar moet Nederland de nieuwe Europese aanbestedingsregels hanteren. Telgen: “En die zijn fors anders. Dus ergens in de komende circa veertien maanden krijgen we weer nieuwe aanbestedingsregels…”