Het congres 'Handen en Voeten aan de Code' mondde uit in een herkenbare discussie over de Code Verantwoordelijk Marktgedrag enerzijds en de handhaving van de gedragscode anderzijds.
Kees Blokland opende met een positieve boodschap. De voorzitter van de Codecommissie gaf aan dat hij op de ochtend vóór het congres nog eens twaalf nieuwe ondertekenaars van de Code mocht verwelkomen. "De groei van het aantal ondertekenaars neemt daardoor gestaag toe", vertelt Blokland. "De redenen achter hun keuze voor de Code waren bemoedigend en zijn voor ons een teken hier absoluut mee door te gaan."
Papieren parel
Haaks op de positieve noot stond de discussie die de Codecommissie en zijn gevolg al sinds de start omringt. De idealistische, vrijblijvende Code teken is één. Uitvoering is een tweede. En hoe handhaaft de Codecommissie vervolgens zijn papieren parel?
Juridisch zijn de mogelijkheden van de Code beperkt. De slogan 'onverplicht, maar niet vrijblijvend' balanceert al op de rand van de regelgeving van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, stelt hoogleraar Europees Bestuursrecht Elies Steyger. De Code mág bovendien ook niet uitgroeien tot een juridisch machtsmiddel, benadrukt de Codecommissie. Dan schiet het zijn doel voorbij. FNV-bestuurder Jet Linssen: "De Code moet vanuit zichzelf werken."
Moreel appèl
OSB-directeur Rob Bongenaar vult aan: "Noem het een moreel appèl. Dat betekent wel dat de Code in de hele branche moet leven. Onder de OSB-leden is de Code zeer bekend. Is-ie ook overal al geïmplementeerd? Nee. Wat in meer dan tien jaar is scheefgegroeid, trekken we niet in een paar jaar recht. Incidenten doen zich ongetwijfeld nog voor de komende maanden. Maar dat moeten er wél steeds minder worden. Partijen die zich niet aan de Code houden – óók partijen die de Code niet hebben ondertekend – moeten we tegen het licht houden. Zodat er uiteindelijk een ethische discussie ontstaat."
Natuurlijk heeft de Codecommissie het namen en shamen. En er zijn de gele kaarten, dit jaar uitgedeeld aan verschillende intermediairs en opdrachtgevers en -nemers. Die methodes werken, zegt de organisatie althans. En de Codecommissie laat zich naar eigen zeggen niet afschrikken door een externe jurist meer of minder die de betreffende gele kaarten aanvecht. Daarnaast wil de Codecommissie vooral de positieve gevallen benadrukken middels de groene kaarten.
Sociale uitwisseling
Stuk voor stuk mooie initiatieven, die zich de komende maanden moeten bewijzen als gedegen handhavinginstrumenten. Maar misschien schuilt de echte waarde van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag wel in de dialoog die alle partijen tot het beteren van hun gedrag moeten aanzetten. Professor Aukje Nauta – bijzonder hoogleraar Employabilty in Werkrelaties – besluit: "Stiekem geloof ik niet dat het de Code is die hier het werk doet. Ik denk dat het feit dat alle partijen al zo lang met elkaar in gesprek zijn een veel grotere rol speelt. Het is een kwestie van sociale uitwisseling, elkaar zaken gunnen, waardoor de Code kan werken."