Op macroniveau leidt de komst van arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa tot verdringing in de schoonmaaksector. Dat komt door ongelijke concurrentie.
SEO Economisch Onderzoek concludeert dit in een onderzoek naar verdringing, dat in opdracht van minister Lodewijk Asscher is uitgevoerd en naar de Tweede Kamer is gestuurd. Asscher ziet de uitkomsten van het onderzoek als bevestiging dat de strijd om een ‘race to the bottom’ op arbeidsvoorwaarden tegen te gaan intensief moet worden voortgezet.
Kostenvoordeel
Het belangrijkste motief om te kiezen voor arbeidsmigranten en flexibele arbeidscontracten is kostenverlaging. Oost-Europese werknemers zijn gewend aan lagere lonen en hogere flexibiliteit.
De Europese detacheringsrichtlijn zorgt ervoor dat slechts kernbepalingen uit de Nederlandse cao van toepassing zijn, er hoeven dan meestal geen pensioen- en sociale premies betaald te worden. Op die manier kunnen werkgevers een kostenvoordeel behalen.
Misbruik
Een ander neveneffect van de Europese arbeidsmarkt is dat door het grensoverschrijdende karakter controles –op bijvoorbeeld schijnconstructies – lastiger worden en dus misbruik eenvoudiger. Met name in de bouw is er vaak sprake van lange grensoverschrijdende ketens van onderaannemers. Handhaving is dan complex, arbeidsintensief en kostbaar.
De grootste verschuivingen in arbeid vinden dan ook plaats bij werkzaamheden die gestandaardiseerd (laaggeschoold) en arbeidsintensief (hoge loonkosten) zijn, waarbij internationaal sterk geconcurreerd wordt op prijs en waarbij beheersing van de Nederlandse taal onbelangrijk is.
Schoonmaakbranche
Bij een meer gedetailleerde analyse blijkt dat binnen de transportsector de verschuiving naar meer buitenlandse werknemers vooral plaatsheeft in het goederenvervoer. Binnen de industrie valt vooral de voeding- en daarbinnen de vleesindustrie op.
Binnen de groothandel met name de landbouwgerelateerde activiteiten. Ook in de schoonmaakbranche is een aanzienlijke verschuiving van Nederlandse naar buitenlandse werknemers zichtbaar.
Concurrentie op arbeidsvoorwaarden
Minister Asscher vindt dat de uitkomsten van het SEO-onderzoek de noodzaak laten zien van een intensieve strijd tegen oneerlijke concurrentie en onwenselijke ‘race to the bottom’ op arbeidsvoorwaarden.
Hij stuurt daarom binnenkort een wetsvoorstel Wet aanpak schijnconstructies naar de Tweede Kamer en bereidt een aanscherping voor van de wet voor het minimumloon.